In 1860 werd Nederland ingedeeld in zeven militaire afdelingen, waaronder de 4e Militaire Afdeling voor Noord-Holland en Utrecht te Haarlem (ingesteld bij Koninklijk Besluit van 25 februari 1860 nr. 60). In 1867 werd het aantal Militaire Afdelingen vanwege bezuingingen teruggebracht naar vier afdelingen. De 4e Militaire Afdeling voor Noord-Holland en Utrecht werd toen bij Koninklijk Besluit van 10 april 1867 nr. 54 opgeheven. Er kwam een 1e Militaire Afdeling voor Zuid-Holland, Noord-Holland en Utrecht te Den Haag. In 1873 veranderde het ressort van de Militaire Afdelingen. Dit had te maken met de onderverdeling van de infanterie in vier divisies. De commandanten hiervan waren in vredestijd eveneens bevelhebber van de Militaire Afdelingen. De indeling werd aangepast aan de legeringsplaatsen van deze vier divisies. Er kwam een 4e Militaire Afdeling voor Noord-Holland en Utrecht te Amsterdam, ingesteld bij Koninklijk Besluit van 26 maart 1873 nr. 25. In 1875 werd het aantal Militaire Afdelingen uitgebreid naar vijf en in 1880 teruggebracht to drie. Sinds 1875 heette de afdeling 1e Militaire Afdeling voor Noord-Holland en Utrecht.