In de Tweede Wereldoorlog hebben in Haarlem op drie plekken fusillades plaatsgevonden, namelijk aan de Westergracht, aan de Jan Gijzenvaart en aan de Dreef. Op 7 maart 1945 werden aan de Dreef vijftien mannen door de Duitse bezetter gefusilleerd. Ze waren afkomstig uit het Amsterdamse huis van bewaring en varieerden in leeftijd van 21 tot 46 jaar. In de oorkonde ter gelegenheid van de onthulling van het monument op 7 maart 1949 staat: 'deze mannen zijn geheel naar willekeur en zonder vorm van proces het slachtoffer geworden van een vergeldingsmaatregel.' Het is nooit duidelijk vastgesteld waarvoor dit een vergelding was. Mogelijk dat de aanslag op Rauter, op 6 maart 1945, aanleiding kan zijn geweest. Het monument is ontworpen en gemaakt door de beeldhouwer Mari Andriessen (1897-1979).