Aanleiding tot het instellen van de Dienst Bouw- en Woningtoezicht was de inwerkingtreding van de Woningwet op 1 augustus 1902. De Dienst bestond al (blijkens het briefpapier) in 1910, maar in 1905 nog niet. De stukken van voor die tijd zijn afkomstig van de Dienst Openbare Werken. Bouw- en Woningtoezicht was er om toezicht te houden op de volkshuisvestingssituatie en op de naleving van de regels betreffende de volkshuisvesting. Na de reorganisatie van het gehele bestuurlijke en ambtelijke apparaat van de Gemeente Haarlem in 1991, zijn de oorspronkelijke 20 diensten en bedrijven en de secretarie van de Gemeente Haarlem omgevormd tot zes sectoren, en de Bestuursdienst. Alle sectoren behartigen één of meerdere beleidsvelden, waarbij beleid en uitvoering zijn geïntegreerd. Het doel daarbij was om zo meer samenhang in de organisatie te krijgen en de gemeente beter bestuurbaar te maken. De rechtsopvolger van de Dienst Bouw- en Woningtoezicht was de Sector Bouwen, Wonen en Economie van de gemeente Haarlem.