Veelal wordt in Nederland de totstandkoming van de Woningwet van 1901 gezien als beginpunt van geregelde overheidszorg met betrekking tot het bouwen. Het doel van de Woningwet was om bewoning van slechte en ongezonde woningen onmogelijk te maken en de bouw van goede woningen te bevorderen. In Nederland bepaalt de Woningwet voor welke bouwwerken een vergunning vereist is. De vergunning wordt afgegeven door de gemeente. De bouwvergunning is met ingang van 1 oktober 2010 vervangen door de omgevingsvergunning. De omgevingsvergunning is een vergunning voor bouwen, milieu en ruimte. Aanleiding tot het instellen van de Dienst Bouw- en Woningtoezicht was de inwerkingtreding van de Woningwet op 1 augustus 1902. De Dienst bestond al (blijkens het briefpapier) in 1910, maar in 1905 nog niet. De stukken van voor die tijd zijn afkomstig van de Dienst Openbare Werken. Bouw- en Woningtoezicht was er om toezicht te houden op de volkshuisvestingssituatie en op de naleving van de regels betreffende de volkshuisvesting. Rechtsopvolger: Sector Stedelijke Ontwikkeling, afdeling Vergunningen en Toezicht.