Overzicht relaties

Gedeputeerde staten van de Provincie Gelderland

Hierarchisch bovenliggend
Voorgangers en opvolgers
Identiteit
Parallelle namen
G.S.
Identificatiecodes
NL-K51468741
Beschrijving
Bestaansperiode
Begindatum
1814
Plaatsen
Vestigingsplaats: Arnhem Rechtsgebied: Provincie Gelderland
Geschiedenis

De Grondwet van 1814 verplichtte niet tot de instelling van een College van Gedeputeerde Staten, maar liet dit facultatief. Een jaar later werd de verplichting tot instelling van een dergelijke college wel in de grondwet opgenomen. Gedeputeerde Staten van Gelderland vergaderden op 20 oktober 1814 voor de eerste keer *  . Het college bestond aanvankelijk uit negen leden, de gouverneur niet meegerekend. De gedeputeerden werden jaarlijks uit en door de Provinciale Staten gekozen naar evenredigheid van het aantal vertegenwoordigers van elke stand (ridderschap, steden en eigenerfden/niet-adellijke landeigenaren). Een uitzondering vormden de eerste collegeleden. Deze werden benoemd door de koning. Het college vergaderde aanvankelijk drie keer per week, voorgezeten door de gouverneur.

De taken van de gedeputeerden waren: 
"om zoo wel in afwezenheid der Heeren Staten, als gedurende den tijd van derzelver vergadering, het beleid der zaken te voeren; in 1815 werd gesproken over "dagelijks beleid der zaken"; 
belasting- en administratieve rechtspraak.

De gouverneur was de machtigste bestuurder in de provincie, de gedeputeerden speelden min of meer een ondergeschikte rol. Dit veranderde met de grondwetswijziging in 1848.

De Grondwet van 1848 draaide de rollen om. Gedeputeerde Staten kregen de dagelijkse leiding over de provincie en de zorg voor de uitvoering van de wetten. De Gouverneur (sedert 1850 Commissaris des Konings geheten) deed in bestuurlijk opzicht een stapje terug en raakte zijn dominante positie kwijt.

De competenties van Gedeputeerde Staten werden deels geregeld door de Provinciale Wet van 1850, maar ook uitgewerkt in andere wet- en regelgeving.

Gedeputeerde Staten telden vanaf 1850 zes leden. Zij werden nu benoemd voor een periode van zes jaren. De commissaris des konings bleef voorzitter van het college. De rol van Gedeputeerde Staten, die zich in de loop van de 19e en 20e eeuw steeds verder profileerde en uitbreidde, wordt staatsrechtelijk en administratiefrechtelijk gedegen beschreven in het boek van A.H.A. Lutters, Gedeputeerde Staten, hun taken en bevoegdheden (Den Haag 1977).

Functies en activiteiten

- de uitvoering van wetten, algemene maatregelen van bestuur en koninklijke besluiten; 
- de uitvoering van provinciale verordeningen en besluiten van Provinciale Staten; 
- het beslissen in geschillen in bovengenoemde zaken; 
- het beheer over de provinciale financiën en eigendommen; 
- vertegenwoordiging van de provincie in rechtszaken; 
- de benoeming, schorsing en het ontslag van ambtenaren bij het provinciaal bestuur, tenzij dit recht was toegekend aan Provinciale Staten; 
- de voorbereiding van de vergadering van Provinciale Staten; 
- het ontwerpen van verordeningen en reglementen; 
- het goedkeuren of in kennis worden gesteld van verordeningen van gemeenten en waterschappen; 
- de vaststelling van plannen en voorwaarden voor de aanbesteding van openbare werken in de provincie; 
- het toezicht op gemeenten en waterschappen; 
- het toezicht op alle zaken de provincie aangaande en het jaarlijks uitbrengen van een verslag aan Provinciale Staten.

Mandaten/Gezagsbronnen

Provinciewet

Archieven
Archiefbewaarplaats Toegangsnummer Titel
Gelders Archief 0039 Gedeputeerde Staten
Beheer
Identificatiecode van de instelling
Gelders Archief
Publicatiestatus
Definitief
Niveau van detaillering
Gedeeltelijk
URL (permalink)
https://hdl.handle.net/10648/9201f236-5363-43f8-9f34-9edd8cd62356
Bronnen

Gelders Archief, toegangnummer 0039, Gedeputeerde Staten, inventarisnummer 1

W.G.M. van der Heijden en J.G.M. Sanders (eindredactie), Noord-Brabant in de negentiende eeuw. Een institutionele handleiding (Den Bosch/Hilversum 1993), 22-23

L.M. Koenraad, "Gedeputeerde Staten als geschilbeslechtende instantie", in: O. Moorman van Kappen, F. Keverling Buisman en F.W.J. Scholten, Van Hertogdom Gelre tot Provincie Gelderland, Nijmegen 1990), 101-126

O. Moorman van Kappen, Het provinciaal bestuur van Gelderland in de negentiende eeuw: de ontwikkeling van zijn inrichting en werkzaamheid, in: O. Moorman van Kappen, F. Keverling Buisman & F.W.J. Scholten, Van Hertogdom Gelre tot Provincie Gelderland, Werken uitgegeven door Gelre nr. 39 (Nijmegen 1990), 75-99