In 1875 was besloten tot de stichting van een nieuw Rijksmuseumgebouw als nieuw onderkomen voor enkele al bestaande musea en verzamelingen, verspreid over Amsterdam, Den Haag en Haarlem. Het idee achter het tot standbrengen van het Rijksmuseum was het samenbrengen van alle nationale vormen van kunst. De bouw, naar ontwerp van architect P.J.H. Cuypers, was in 1883 grotendeels voltooid. De opening van het museum voor publiek vond plaats op 13 juli 1885. Bij Koninklijk Besluit van 4 maart 1883 werd de organisatie van het museum vastgesteld. De algemene leiding kwam in handen van een hoofddirecteur. Hij droeg ook zorg voor het algemeen beheer van het gebouw en was belast met personeelszaken. De in het Rijksmuseum gevestigde musea hadden daarnaast hun eigen directeuren, die volledige vrijheid op kunstzinnig terrein hadden. De hoofddirecteur hield wel contact met de kunsten, omdat hij tevens directeur van het Rijksmuseum van Schilderijen was. Vanaf de jaren 20 van de 20e eeuw had de hoofddirecteur de mogelijkheid om ook zelf het beleid ten aanzien van de kunst te kunnen bepalen. De controle op het beleid van de hoofddirecteur en de directeuren werd uitgeoefend door een Commissie van Toezicht, die ook een adviserende taak had in allerhande zaken betreffende het Rijksmuseum. Als gevolg van bestuurlijke veranderingen in de eerste helft van de 20e eeuw vervaagde het onderscheid tussen de taak van de hoofddirectie en de directeuren. Zaken betreffende de verwerving, het beheer en de presentatie van de kunstvoorwerpen kwamen grotendeels onder de hoede van de hoofddirectie. Op 25 augustus 1939 werd tengevolge van de gespannen situatie in Europa het Rijksmuseum voor publiek gesloten. De belangrijkste voorwerpen werden geëvacueerd. Na de bevrijding in mei 1945 keerden de geëvacueerde kunstschatten ongeschonden terug uit de schuilkelders en kon men de herinrichting van het Rijksmuseum starten. In 1995 is het Rijksmuseum verzelfstandigd.