Met de eerste ijkwet van 21 augustus 1816 werd een eenvormig stelsel van maten en gewichten ingevoerd op basis van het metrieke stelsel. Er ontstond behoefte om de maten en gewichten te doen ijken (toetsen van maten en gewichten aan, door of namens de overheid, een vastgesteld maten- en gewichtensysteem en van een ijk/merkteken voorzien) door ambtenaren van een landelijk ijkwezen. Dit werd georganiseerd bij Koninklijk Besluit van 18 december 1819. Op 1 januari 1820 trad de wet in werking. In ieder rechterlijk arrondissement kwamen één of meer arrondissementsijkers, die bij Koninklijk Besluit werden benoemd. Zij werden, indien nodig, bijgestaan door adjunct-ijkers. In 1869 kwam een nieuwe ijkwet tot stand. Het aantal ijkkantoren werd flink teruggebracht. IJkers en adjunct-ijkers bleven belast met het ijken, maar de bepaling dar er in ieder arrondissement ijkers, indien nodig, bijgestaan door adjunct-ijkers, verviel. Hoewel het in de bedoeling had gelegen een inspecteur voor het ijkwezen te benoemen werd deze functie pas in 1872 in een aparte wet opgenomen. Officieel is 1872/1873 te beschouwen als oprichtingsdatum van de Inspectie van het IJkwezen. In de nieuwe ijkwet van 22 april 1937 werd het keuren en justeren van maten en gewichten (vergelijken van maten en gewichten met de standaard en daarmee gelijk maken) opgedragen aan een Dienst voor het ijkwezen, waarbinnen een inspectie en ijkkantoren functioneren. In 1984 werd deze dienst uiteindelijk geprivatiseerd. Tot 1877 ressorteerden de ijkkantoren onder het Ministerie van Binnenlandse Zaken, in de periode 1877-1906 onder het Ministerie van Waterstaat, Handel en Nijverheid en na 1906 onder het Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Handel. In de periode 1923-1946 onder diverse ministeries. Tenslotte sinds 1946 onder het Ministerie van Economische Zaken.