Bij de invoering in 1838 van de op 18 april 1827 reeds afgekondigde maar niet ingevoerde "Wet op de Zamenstelling der regtelijke magt en het beleid der justitie voor het koningrijk der Nederlanden" werd het noordelijk deel van de provincie Holland verdeeld in vier arrondissementen: Amsterdam, Alkmaar, Hoorn en Haarlem. Het arrondissement Hoorn werd opgeheven in 1877. De kantongerechten kwamen in plaats van de vredegerechten en rechtbanken van enkele politie. Ieder arrondissement bestaat uit een aantal kantons. Het gebied waarover een kantonrechter rechtsprak strekte zich uit over een stad met de omliggende dorpen en gehuchten. Het gebied van het kantongerecht Den Helder, strekte zich naast de gemeenten Den Helder en Wieringen, uit over de eilanden Vlieland en Texel. Bij de wetten van 9 april 1877, Staatsbladen 74-78, werden de rechtsgebieden van de nieuwe gerechtshoven nader bepaald. Een groot aantal rechtbanken en kantongerechten werd opgeheven. De rechterlijke organisatie telde nog vijf gerechtshoven, 23 rechtbanken en 106 kantongerechten. In de volgende jaren werd het aantal arrondissementsrechtbanken en kantongerechten nog aanzienlijk verminderd. In 1930 vormden de kantons Alkmaar, Schagen, Den Helder, Hoorn en Medemblik het arrondissement Alkmaar. Bij de wet van 17 november 1933, Staatsblad 604, werd de samenstelling van de kantons gewijzigd: de kantons Medemblik en Schagen werden opgeheven en hun rechtsgebieden opgedeeld. Vanaf deze wijziging bestond het arrondissement Alkmaar uit de rechtsgebieden van de kantons Alkmaar, Den Helder en Hoorn. In 1951 vond er een nieuwe vaststelling plaats van het rechtsgebied en de zetels van de rechtbanken en kantongerechten.