Het versterken van de positie van de Friese taal kent een lange historie. In 1953 leidde het rapport van de Commissie Kingma-Boltjes tot een kabinetsstandpunt over het Fries in het officiële verkeer. In 1955 werd het gebruik van het Fries als voertaal in het lager onderwijs mogelijk gemaakt (de wet-Cals) en in 1956 werden regels voor het Fries in het officiële verkeer vastgelegd, de Wet over het gebruik van de Friese taal, in het bijzonder in het rechtsverkeer. De commissie-Ommen (1970) drong aan op een ruimere plaats van het Fries; tot concrete beleidsinitiatieven leidde dit rapport echter niet. Ruim tien jaar later werd een nieuwe commissie ingesteld met als taak een advies uit te brengen over de plaats van de Friese taal in het bestuurlijke verkeer. Op basis van dit advies kwam in 1989 de bestuursafspraak Friese taal en cultuur tot stand. Daarna werd in 1995 de positie van de Friese taal als tweede bestuurstaal in de provincie Fryslân verankerd in de Algemene wet bestuursrecht. Ook werden in 1995 de regels over het gebruik van de Friese taal in het rechtsverkeer verruimd.

In 1992 is het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden vastgesteld. Nederland is sinds 1 maart 1996 deelnemer. Het Handvest stelt dat "Bij het bepalen van hun beleid ten aanzien van streektalen of talen van een minderheid houden de Partijen rekening met de
behoeften en wensen naar voren gebracht door de groepen die deze talen gebruiken. Deze groepen worden aangemoedigd indien nodig
organen in het leven te roepen ten behoeve van het uitbrengen van advies aan de autoriteiten inzake alle aangelegenheden betreffende
streektalen of talen van minderheden." Voor Nederland is dit aanleiding geweest om per 20 februari 1998 het Consultatief orgaan ten behoeve van de Friese taal in te stellen. Het Orgaan kreeg bij de instelling als taak de Minister van Binnenlandse Zaken te rapporteren over de behoeften en de wensen ten aanzien van de Friese taal en cultuur in relatie tot het Europees Handvest regionale of talen van minderheden.

In 2001 hebben het Rijk en de provincie Fryslân een bestuursafspraak Friese taal en cultuur gemaakt omtrent het in stand houden en bevorderen van de Friese taal en cultuur. Het Consultatief orgaan kreeg in die bestuursafspraak een taak toegevoegd: adviseren aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties over de uitvoering van deze bestuursafspraak en de uitvoeringsconvenanten, in relatie tot het Europees Handvest.

In 2010 is er een nieuw instellingsbesluit gekomen. Nederland had het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden geratificeerd. Nederland heeft dit verdrag van toepassing verklaard op de Friezen. Aan het orgaan werd daarop een rapporterende rol gegeven inzake de behoeften en wensen ten aanzien van de Friezen als nationale minderheidsgroep. Omdat het niet alleen meer gaat om de Friese taal, maar ook om de Friezen als nationale minderheid werd de naam van het orgaan gewijzigd in consultatief orgaan ten behoeve van de Friese taal en cultuur. Als taken werden in het instellingsbesluit genoemd:

1. aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties rapporteren over de behoeften en de wensen ten aanzien van de Friese taal en cultuur in relatie tot het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden alsmede het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden, en

2. aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties advies uit te brengen over de uitvoering van de Bestuursafspraak Friese taal en cultuur 2001 en de uitvoeringsconvenanten, in relatie tot het in het eerste lid bedoelde Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden en het Kaderverdrag inzake de bescherming van nationale minderheden.

De Wet gebruik Friese taal, in werking getreden per 1 januari 2014, gaf het Orgaan een wettelijke basis en hernoemde het Orgaan: het werd Orgaan voor de Friese taal. Als wettelijke opdracht heeft het Orgaan de gelijke positie van de Friese taal en de Nederlandse taal in de provincie Fryslân te bevorderen.