Als gevolg van de Tweede Wereldoorlog had in het wetenschappelijk onderzoek in Nederland nauwelijks enige vooruitgang plaatsgevonden. Hierdoor waren grote achterstanden ten opzichte van andere landen ontstaan, met name op het gebied van de kernfysica. Direct na de oorlog verenigde een aantal leidende fysici in Nederland zich, aangemoedigd door de Nederlandse regering, om het onderzoek weer op gang te brengen. Dit resulteerde op 15 april 1946 in de oprichting van de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM). Uitgangspunten bij de oprichting waren stimulering van wetenschappelijk (kernfysisch) onderzoek en vorming van een jonge generatie onderzoekers. De doelstelling van de stichting was de bevordering van het fundamenteel wetenschappelijk onderzoek in Nederland omtrent de materie, in het algemeen belang en in dat van het hoger onderwijs. De stichting was in de periode 1946-1955 gevestigd te Den Haag en vanaf 1955 te Utrecht. De Raad ven Bestuur van de Stichting FOM kon voor het onderzoek op speciaal gebied instituten en/of werkgemeenschappen oprichten, die onder de stichting ressorteerden en geen eigen rechtspersoonlijkheid hadden. FOM onderhield uitgebreide relaties met tal van wetenschappelijke instellingen binnen en buiten Nederland. Daarnaast was de samenwerking tussen FOM en Nederlandse universiteiten en hogescholen belangrijk. Per 1 januari 2017 werd de Stichting FOM opgeheven.