In 1865 werden de Provinicale Commissies van Geneeskundig Onderzoek en Toevoorzicht opgeheven en werd het toezicht opgedragen aan inspecteurs, adjunct-inspecteurs en geneeskundige raden. Er werden zeven inspecteurs en zeven adjunct-inspecteurs benoemd in: Noord-Holland, Zuid-Holland, Zeeland, Noord-Brabant en Limburg, Gelderland en Utrecht, Friesland en Groningen, Overijssel en Drenthe. Zij deden onderzoek naar de staat van de volksgezondheid, handhaafde wetten en verordeningen op het gebied van de volksgezondheid en adviseerden enerzijds de provinciale en gemeentelijke besturen en anderzijds de Minister van Binnenlandse Zaken. De (adjunct-)inspecteurs en geneeskundige raden werden benoemd door de Kroon en vielen onder de Minister van Binnenlandse Zaken. De inspecteurs hadden opsporingsbevoegdheid. De adjunct-inspecteurs waren ondergeschikt aan de inpecteurs. De geneeskundige raden moesten de inspecteurs ondersteunen bij de werkzaamheden. De inspecteur was voorzitter van de Geneeskundige Raad. In 1902 werd de Wet op het Geneeskundig Staatstoezicht vervangen door de Gezondheidswet. Deze wet regelde de instelling van een Staatstoezicht op de Volksgezondheid.