Op 23 november 1245 kreeg Haarlem stadsrecht van Willem II, de graaf van Holland en Zeeland. Uit onderzoek is aannemelijk geworden dat bij de tot standkoming van de stadsrechtoorkonde de Haarlemmers zelf het initiatief genomen hebben. Zij zijn met het concept voor het belangrijkste deel van de tekst gekomen. Het stadsrecht kwam dus van onderop en niet van bovenaf. Inhoudelijk is ruim tweederde van de bepalingen ontleend aan het stadsrecht van 's-Hertogenbosch. Later zouden Delft en Alkmaar hun stadsrecht weer aan Haarlem ontlenen en het Alkmaarse stadsrecht werd weer overgenomen door een groot aantal andere Hollandse steden. Zie voor een uitgebreide geschiedenis van het Stadsbestuur van Haarlem de inleiding bij de inventaris van het archief van het Stadsbestuur van Haarlem, 1245-1572. De omwenteling van 1795, na de inval van de Fransen in ons land, bracht voorgoed een einde aan het oude stadsbestuur. De daartoe opgeroepen burgerij koos in januari een voorlopige regering en in augustus werd een nieuw stadsbestuur benoemd. Al naar de politieke inzichten van de volgende jaren veranderde de naam van het stadsbestuur regelmatig: 19-21 jan. 1795 Commissie van vertegenwoordigers ad interim; 21 jan.-25 aug. 1795 Provisionele stadsregering; 26 aug. 1795-20 maart 1798 Stadsbestuur; 20 maart 1798-8 jan. 1803 Municipaliteit; 1 jan. 1803-20 jan. 1808 Raad; 20 jan. 1808-1 jan. 1811 Vroedschap; 1 jan. 1811-19 nov. 1813 Municipale Raden.