De kleinste rechtsgebieden waarin het platteland in de Middeleeuwen was verdeeld, waren de ambachten. Het recht om rechtspraak en bestuur uit te oefenen, was in handen van de ambachtsheer, die dit recht in leen hield van de graven van Holland en Zeeland. Van 1255 tot 1679 zijn de Brederodes ambachtsheer van Velsen geweest. Toen in dat jaar Wolfert van Brederode kinderloos stierf, kwam de heerlijkheid aan de Staten van Holland. De Staten van Holland verkochten het ambacht 'met de Santpoort en de duinen' in 1722 aan de Amsterdamse patriciër Gerard Corver. Na zijn dood in 1757 kwam het ambacht aan zijn dochter Maria Margaretha Geelvinck-Corver. Haar dochter Margaretha Lievina Hoeufft-Geelvinck, erfde het ambacht na het overlijden van haar moeder in 1777. Bij de staatsregeling van 1798 werden de heerlijke rechten feitelijk afgeschaft. In de grondwet van 1814 werden de heerlijke rechten opnieuw ingevoerd, om tenslotte met de grondwetsherziening van 1848 definitief te worden afgeschaft. Tot die tijd hebben de Hoeuffts de titel van ambachtsheer gevoerd. De feitelijke uitoefening van rechtspraak en bestuur was in handen van de schout, als vertegenwoordiger van de ambachtsheer, en de schepenen, als vertegenwoordigers van de bewoners. Door de Provisionele Representanten werd op 6 maart 1795 een ordonnantie uitgevaardigd, waarin ondermeer het bestuur van dorpen en steden werd geregeld. Krachtens de grondwet van 1805 werd voor Velsen een reglement vastgesteld dat ondermeer bepaalde dat het gemeentebestuur uit zeven leden en een schout zou bestaan. De schepenen verdwenen. Dit gemeentebestuur bleef tevens belast met de civiele rechtspraak. Tijdens de Franse inlijving veranderde de titel 'schout' in die van 'maire' en die van 'gemeenteraad' in 'conseil municipal'. De rechtspraak ging in 1811 naar de van staatswege opgerichte vrede- en politiegerechten. Deze situatie zou tot 1816 duren, toen het platteland van Holland een door de provincie ontworpen bestuursreglement kreeg.