De feitelijke uitoefening van rechtspraak en bestuur was in handen van de schout, als vertegenwoordiger van de ambachtsheer, en de schepenen, als vertegenwoordigers van de bewoners. Schout en schepenen oefenden slechts de lage rechtspraak uit. Daarbij konden geen zwaardere straffen dan boeten worden opgelegd. De hoge rechtspraak, waarbij lijfstraffen en ook de doodstraf konden worden opgelegd, was in handen van de baljuw. Het graafschap Holland was verdeeld in verschillende baljuwschappen, onder meer die van Kennemerland, Blois en Brederode. Zuid-Schalkwijk, Vijfhuizen en Nieuwerkerk aan de Drecht vielen onder Kennemerland. De schout was de voorzitter en trad bij de rechtszittingen op als aanklager / eiser. De schepenen wezen het vonnis. Voorts traden schout en schepenen op bij huwelijksvoltrekkingen van personen die niet hervormd waren, tekenden en zegelden allerlei officiële documenten, zoals hypotheken en overdrachten, onderhandse akten, taxaties en inventarisaties van roerende en onroerende goederen.