De aanleg van het Noordzeekanaal in 1876 leidde tot het spontane ontstaan van een nieuwe vissershaven te IJmuiden. De aandacht van de overheid werd getrokken toen toenemende aantallen vissersschepen de toegang tot het Noordzeekanaal dreigden te verstoppen en de geregelde doorvaart van en naar Amsterdam in gevaar brachten. Om het kanaal te ontlasten werd daarom te IJmuiden, van overheidswege en als werk van openbaar nut, in 1896 een vissershaven met afslag aangelegd, die aanvankelijk geheel ten dienste stond van de particuliere vishandel. Onregelmatigheden op deze particuliere visafslag leidden na 1896 tot voortgaande overheidsbemoeienis, totdat in 1899 werd bepaald, dat de verkoop van vis in het vervolg nog uitsluitend publiek in de vishal mocht plaatsvinden en alleen door daartoe van rijkswege aangestelde beambten. Aldus ging de Rijksvisafslag te IJmuiden met ingang van 1 juli 1899 van start. De Rijksvisafslag stond later ook onder de naam Vissershavenbedrijf bekend. Pas in 1931 raakte de naam Staatsvissershavenbedrijf in zwang. Het bedrijf bleef als overheidsbedrijf voortbestaan tot 1989, toen het in particuliere handen overging, om onder de naam Zeehaven IJmuiden NV te worden voortgezet. De primaire taak van het Staatsvissershavenbedrijf was het verlenen van tussenkomst bij de verkoop, door het houden van veiling van aangevoerde vis. De vissershaven en de visafslag stonden vanaf de oprichting in 1899 onder leiding van een directeur, die direct onder de minister van het Departement van Waterstaat fungeerde. Bij KB van 22 december 1933 werd besloten dat het Staatsvissershavenbedrijf direct ressorteerde onder de minister van Verkeer en Waterstaat, waarbij de leiding van het bedrijf werd opgedragen aan een door de Kroon benoemde directeur. Daarnaast was er een Commissie van Advies hierin waren het Staatsvissershavenbedrijf, afgevaardigden van het Ministerie van Verkeer en Waterstaat, en belanghebbenden bij de IJmuidense vishandel en industrie vertegenwoordigd.