In de beginjaren van het Koninkrijk bestond het leger uit de staande armee en de nationale militie. De armee was samengesteld uit beroepsmilitairen: zij vormden dat deel van het leger dat voortdurend op complete sterkte onder de wapenen bleef. De bedoeling was dat ook de militie zoveel mogelijk uit vrijwilligers zou bestaan, maar dat is nooit het geval geweest. In de praktijk moest dit deel van het leger voltallig worden gemaakt door loting uit ingezetenen van 19 tot 23 jaar.

Ten aanzien van de nationale militie hadden twee departementen verantwoordelijkheid. Binnenlandse Zaken zorgde voor registratie van lotelingen, de loting en keuring en de overdracht van het aangewezen contingent aan de militaire autoriteiten. Pas daarna begon de taak van het departement van Oorlog: de regeling van de inlijving, eerste oefening, opleiding, verlof, afkeuring, oproeping voor herhalingsoefeningen. Bij de totstandkoming van de militiewetten had Oorlog een adviserende en toetsende rol en verrichtte Binnenlandse Zaken de voorbereiding van de wetgeving (de eerste militiewet dateert van 1815).

Tot 1829 dienden ook buitenlandse huurtroepen, waaronder de regimenten Zwitsers.[1]