De taken voor het loodswezen waren niet alleen van belang voor de marine, maar ook voor de niet-militaire scheepvaart. De Loodswet van 1859, die onder meer particuliere loodsdiensten verbood, bleef, afgezien van beperkte wijzigingen, van kracht tot 1957. Aan het hoofd van het Loodswezen stond vrijwel de gehele periode een inspecteur-generaal van het Loodswezen, die deze functie vanaf 1859 combineerde met die van hoofd van de departementale afdeling Loodswezen. Onder verantwoordelijkheid van het ministerie vielen voorts de in 1887 opgerichte Kustwacht (die bij mobilisatie werd opgenomen in de militaire kustwacht) en de van 1889 daterende Stormwaarschuwingsdienst.[1]