Overzicht relaties

Hierarchisch bovenliggend
Voorgangers en opvolgers
Beschrijving
Bestaansperiode
Begindatum
1815-09-16
Einddatum
1818
Geschiedenis

Het Commissariaat-Generaal voor het Onderwijs, de Kunsten en de Wetenschappen werd opgericht op 16 september 1815. Voorheen waren de beleidsterreinen ondergebracht bij Binnenlandse Zaken. Al vanaf 1798 werd de zorg voor onderwijs, kunsten en wetenschappen als taak van de nationale overheid beschouwd. De Staatsregeling van dat jaar voorzag in de instelling van een Agentschap van `Nationale Opvoeding’. De grondwetten van 1814 en 1815 bevestigden het openbaar onderwijs als `aanhoudend voorwerp van de zorge der Regering'. De in de Bataafse tijd tot stand gekomen Lager Onderwijswet van 1806 zou ruim een halve eeuw stand houden.[1]

Net als bij het onderwijs dateert ook de eerste actieve bemoeienis van de rijksoverheid met kunsten en wetenschappen uit de Bataafse tijd. Zo werd al in 1798 de boekenverzameling van de naar Engeland uitgeweken stadhouder Willem V omgevormd tot Nationale Bibliotheek (de latere Koninklijke Bibliotheek) in Den Haag. In 1802 werd het in Den Haag gevestigde Algemeen Rijksarchief opgericht. In 1800 werd de stadhouderlijke schilderijencollectie voor het publiek opengesteld als Nationale Kunst Galerij, het eerste van rijkswege gestichte museum. Lodewijk Napoleon richtte in 1808 het Koninklijk Museum (het latere Rijksmuseum) en het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schone Kunsten op, beide in Amsterdam gevestigd. Onder Willem I bleven deze instellingen in stand. Deze vorst, hoewel persoonlijk weinig geïnteresseerd in kunst, heeft een actieve cultuurpolitiek gevoerd.[2]

De samenvoeging van onderwijs, kunst en wetenschap als commissariaat-generaal was van korte duur. Op 19 maart 1818 werd het Ministerie van Publiek Onderwijs, Nationale Nijverheid en Koloniën opgericht. Zowel het onderwijs als de kunsten en wetenschappen verhuisden naar dit ministerie.[3]

Functies en activiteiten

Het Commissariaat-Generaal voor het Onderwijs, de Kunsten en de Wetenschappen had taken omtrent:

- provinciale commissies van onderwijs, schooltoezicht, onderwijzers;

- subsidies voor scholen, studiebeurzen;

- archieven en bibliotheken;

- musea, uitvindingen en octrooien.[4]

Relaties
Onderliggend niveau
Naam Periode Beschrijving
Departement voor de Zaken van de Hervormde en andere Erediensten 1815 tot 1818 Het Commissariaat-Generaal voor het Onderwijs, de Kunsten en de Wetenschappen was belast met het beheer van het Departement voor de Zaken van de Hervormde en andere Erediensten.
Voorgangers
Naam Jaar van overgang Beschrijving
Secretariaat van Binnenlandse Zaken 1815 Taken omtrent onderwijs, kunst en wetenschappen zijn opgegaan/afgeplitst in het Commissariaat-Generaal voor het Onderwijs, de Kunsten en de Wetenschappen.
Opvolgers
Naam Jaar van overgang Beschrijving
Ministerie van Publiek Onderwijs, Nationale Nijverheid en Koloniën 1818
Beheer
Identificatiecode van de instelling
Nationaal Archief
Publicatiestatus
Definitief
Niveau van detaillering
Gedeeltelijk
URL (permalink)
https://hdl.handle.net/10648/afd387df-aaf8-4cca-afb7-1733360e8cad
Bronnen

[1] F.J.M. Otten, Gids voor de archieven van de ministeries en de Hoge Colleges van Staat 1813-1940 (Den Haag 2004) 403.

[2] Ibidem, 408.

[3] Ibidem, 401.

[4] Joh.C. van Aartrijk en I.P.P. Gardien, ‘Beschrijving van het archief. Samenvatting van de inhoud van het archief:’, Inventaris van het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken, 1813-1848 (1899) 2.04.01 (Nationaal Archief 1977).