De Afdeling Volksgezondheid en Armwezen werd opgericht op 1 april 1910. De taken kwamen van de Afdeling Binnenlands Bestuur die overbelast raakte. Zo leidde de Woningwet van 1901 tot een toenemende bemoeienis met de volkshuisvesting. Dit taakgebied werd in die jaren beschouwd als onderdeel van de gezondheidszorg. Na 1900 werd er ook meer geïnvesteerd in technisch-hygiënische voorzieningen, zoals het Centraal Laboratorium voor de Volksgezondheid (1909), het Rijksbureau voor de Drinkwatervoorziening (1913) en het Rijksinstituut voor de zuivering van afvalwater (1920).[1]

Daarom werd er een aparte afdeling opgericht voor de volksgezondheid en armwezen. Het takenpakket bleef vrij stabiel tot de Eerste Wereldoorlog uitbrak. Er kwam toen een grote stroom Belgische vluchtelingen opgang. Behoeftige buitenlanders behoorden op grond van de Armenwet ondersteund te worden door de plaatselijke instellingen van weldadigheid. Er waren echter zoveel vluchtelingen dat dit financieel niet haalbaar was. De vluchtelingen die zelf voor woonruimte zorgden, werden op rijkskosten ondersteund door gemeenten en vluchtelingencomités. De overige behoeftige vluchtelingen werden ondergebracht in vluchtoorden. Ook hun verzorging kwam voor rijksrekening.[2]

Op 25 September 19183 werden het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen en het Ministerie van Arbeid opgericht. Het Ministerie van Binnenlandse Zaken werd hierdoor van een aantal taken ontheven. Dit resulteerde in de opheffing van de afdeling Volksgezondheid en Armwezen.