Identiteit
Parallelle namen
Afdeling Armwezen
Beschrijving
Bestaansperiode
Begindatum
1918
Einddatum
1940
Geschiedenis

De Afdeling Armwezen was een afsplitsing van de Afdeling Volksgezondheid en Armwezen (1910-1918). De afdeling hield bij de uitvoering van haar taken veelvuldig contact met de plaatselijke instellingen van weldadigheid (van de gemeenten, kerken en burgerlijke instellingen). De kosten voor de armenzorg werden in principe gedragen door de plaatselijke instellingen van weldadigheid en de gemeenten. Hier waren uitzonderingen op, zoals voor armlastige krankzinnigen, wezen, behoeftige buitenlanders en behoeftige Nederlanders in het buitenland. Voor de laatste groep werd in 1927 zelfs de 'Rijksdienst ter ondersteuning van behoeftige Nederlanders in het buitenland ter voorkoming van hun uitleiding naar Nederland' (later 'Rijksdienst voor de ondersteuning van behoeftige Nederlanders in het buitenland') opgezet toezicht van de afdeling Armwezen. Het werkgebied van de rijksdienst strekte zich uit over Duitsland, België en Frankrijk.[1]

Ook ten tijde van grote werkloosheid gaf het Rijk financiële ondersteuning door middel van werkloosheidsfondsen, zoals tijdens de Eerste Wereldoorlog en de economische crisis in de jaren ’30. Werkloosheid werd steeds minder gezien als een armenzorgprobleem, maar meer als een probleem van arbeidsomstandigheden. Organisatorisch leidde dit er toe dat de behandeling van het werkloosheidsprobleem een aparte status kreeg binnen de afdeling Armwezen als de onderafdeling ‘Werkverschaffing en Steunverlening'. De afdeling armwezen hield zich ook bezig met de geneeskundige armenverzorging. Elke gemeente moest er voor zorgen, dat er een arts en een vroedvrouw waren voor de verzorging van de armen.[2]

Functies en activiteiten

De afdeling Armwezen nam in 1918 de volgende taken van de afdeling Volksgezondheid en Armwezen over:

- Opstelling van het verslag betreffende de toestand van het armwezen, bedoeld in artikel 201 van de Grondwet

- Toepassing van de Armenwet (1912) en zaken die hiermee in verband stonden

- Machtiging aan de besturen van niet kerkelijke instellingen van weldadigheid tot het aanvaarden van makingen en schenkingen

- Behandeling van verzoeken tot het inzamelen van gelden

- Toepassing van de Krankzinnigenwet (1884)

- Toepassing van de Pandhuiswet (1911)

- Toepassing van de Begrafeniswet (1869)

 

In de loop der jaren kwamen daar nog bij:

- Verstrekking van subsidies in de kosten van werkverschaffing en steunverlening in verband met crisiswerkloosheid

- Toepassing van de Geldschieterswet (1932)

- Toepassing van de Wet tot Bescherming van het Diploma van Ziekenverpleging, voor zover betreft het diploma B (Verpleging van zenuwlijders en krankzinnigen) (1921)

- Beoordeling van de uitgaven voor burgerlijke armenzorg van noodlijdende gemeenten

- Advisering over de verpleegtarieven in krankzinnigengestichten en inrichtingen voor armenzorg

- Advisering over de verpleegtarieven in ziekenhuizen (in overleg met het Ministerie van Arbeid)[3]

Structuur

In 1931 werd de onderafdeling ‘Werkverschaffing en Steunverlening' opgericht. Daarnaast fungeerde de onderafdeling `Armwezen en Krankzinnigenwezen'. In 1933 ging de eerste over naar het nieuwe departement van Sociale Zaken.[4]

 

 

Algemene context

De officiële einddatum van de bestaansperiode van de afdeling was 31 december 1947. De inhoud van deze actor strekt echter tot 1940.

Relaties
Bovenliggend niveau
Naam Periode Beschrijving
Ministerie van Binnenlandse Zaken 1918 tot 1923
Ministerie van Binnenlandse Zaken en Landbouw 1923 tot 1931
Ministerie van Binnenlandse Zaken 1932-1940 1932 tot 1940
Voorgangers
Naam Jaar van overgang Beschrijving
Afdeling Volksgezondheid en Armwezen (BiZa) 1918
Opvolgers
Naam Jaar van overgang Beschrijving
Afdeling Werkverschaffing en Steunverlening (SZ) 1933 Taken omtrent de werkverschaffing en steunverlening zijn opgegaan / afgesplitst in de Afdeling Werkverschaffing en Steunverlening (SZ).
Beheer
Identificatiecode van de instelling
Nationaal Archief
Publicatiestatus
Definitief
Niveau van detaillering
Gedeeltelijk
URL (permalink)
https://hdl.handle.net/10648/2d33ae95-5a11-412e-b1a1-68ddfcfbb050
Bronnen

[1] Centrale Archief Selectiedienst, ‘Beschrijving van het archief. Archiefvorming. Geschiedenis van de archiefvormer’, Inventaris van het archief van het Ministerie van Binnenlandse Zaken: Afdeling Armwezen, (1866) 1918-1947 (1966) 2.04.55 (Nationaal Archief 1985).

[2] Idem.

[3] Idem.

[4] Otten, Gids voor de archieven, 164.