De instelling van het Ministerie van Arbeid in 1918 was het gevolg van het besef, dat mede door de Eerste Wereldoorlog in Nederland een achterstand was ontstaan op het gebied van de sociale wetgeving en dat uitbreiding van de sociale overheidszorg wenselijk was. Het nieuwe ministerie kreeg van Binnenlandse Zaken over de afdeling Volksgezondheid, van Landbouw, Nijverheid en Handel de afdeling Arbeid en van Waterstaat de afdelingen Arbeidersverzekering en Werkloosheidsverzekering/ Arbeidsbemiddeling. Daarnaast waren er de beheersafdelingen Algemeen Secretariaat en Comptabiliteit.[1]
Het nieuwe ministerie produceerde onder minister P.J.M. Aalberse (1918-1925) onder meer in 1919 een nieuwe Arbeidswet en een nieuwe Gezondheidswet, in 1921 gevolgd door een nieuwe Ongevallenwet. Vanaf 1919 beschikte de minister over een tweetal belangrijke adviesorganen: de Centrale Gezondheidsraad en de Hoge Raad van Arbeid.[2]
Het Ministerie van Arbeid werd vooral gezien als het ministerie voor de werknemers en als tegenpool van het ministerie van de werkgevers, Landbouw, Nijverheid en Handel. In 1922 werd besloten dit laatste ministerie op te heffen en de staatstaken op sociaal-economisch terrein grotendeels te bundelen in een Ministerie van Arbeid, Handel en Nijverheid (AHN). Alleen de landbouw- en visserijzaken, die terugkeerden naar Binnenlandse Zaken, bleven hiervan afgescheiden.[3]
